W Nowoberezowie koło Hajnówki odkryto liczący blisko 400 lat ikonostas, najstarszy w tej części Europy. Zdaniem historyków sztuki to znalezisko porównywalne z odnalezieniem obrazu El Greca na Mazowszu. Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków podjął decyzję o natychmiastowym wdrożeniu konserwacji interwencyjnej.
To nie jest pierwsze odkrycie badaczy z Instytutu Sztuki PAN dokonane w ramach projektu „Scalenie dziedzictwa”. Od lat prowadzą oni inwentaryzację zabytków na dzisiejszym wschodzie Polski, czyli dawnym zachodnim pograniczu Kresów I Rzeczpospolitej. Tyle że zwykle odnajdywano artefakty z XIX, ewentualnie XVIII wieku. Tym razem mamy do czynienia z zabytkiem z XVII stulecia. Zdaniem badaczy ikonostas jest najstarszy nie tylko na Podlasiu. Równie wiekowego nie znajdziemy nigdzie na terenie dawnego Wielkiego Księstwa ani na dzisiejszej Litwie czy Białorusi.
Eksperci, którzy dokonali odkrycia – prof. Zbigniew Michalczyk, dr Piotr Jamski i Jan Nowicki z zespołu Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce – są zaskoczeni stosunkowo dobrym stanem czterystuletniego ikonostasu. 17 fragmentów zachowało się w ok. 50 procentach.
– Bezcenne znalezisko, wyjątkowe w naszej części Europy, potrzebuje jednak szybkiej konserwacji. Dlatego uruchomiliśmy wsparcie w trybie interwencyjnym – mówi dr Michał Laszczkowski, dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. – W takich wypadkach staramy się reagować natychmiast.
Jak mówią badacze, rangę odkrycia dodatkowo podkreśla fakt, że Podlasie to region wyjątkowo mocno dotknięty zniszczeniami wojennymi w historii. Ikonostas odnaleziono na strychu cerkwi św. Jana Teologa w Nowoberezowie, ufundowanej przez Izabelę Branicką w roku 1771. Prawdopodobnie wcześniej znajdował się on w świątyni zbudowanej w tej samej miejscowości w roku 1617.
Udostępnij wpis w mediach społecznościowych
W związku z połączeniem obu instytucji, Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa postanowiły połączyć swoje kanały komunikacyjne: stronę internetową oraz profile w mediach społecznościowych. Więcej szczegółów w tekście.
Z dniem 10 czerwca 2024 r., w wyniku połączenia Narodowego Instytutu Dziedzictwa i Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków, rozpoczyna działalność nowa państwowa instytucja kultury – Narodowy Instytut Dziedzictwa. Na stanowisko p.o. dyrektora nowej instytucji została powołana Marlena Happach – architektka, urbanistka, działaczka społeczna związana z Warszawą.
Według zarządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dniem 10 czerwca 2024 r. dokonuje się połączenia państwowych instytucji kultury: Narodowego Instytutu Dziedzictwa i Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. Powstała w wyniku połączenia państwowa instytucja kultury otrzymuje nazwę: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
