Premiera raportu „Górnicze dziedzictwo"

Dziś w Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu odbyła się konferencja prasowa zorganizowana przez Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków oraz Muzeum Górnictwa Węglowego, poświęcona premierze pierwszego w historii kompleksowego raportu dotyczącego zabytków górniczych w Polsce.

Raport zaprezentowali Dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego wspólnie z Dyrektorem NIKZ podkreślając jego wagę oraz znaczenie dla ochrony dziedzictwa górniczego w naszym kraju.

Podczas konferencji omówiono również przykłady udanej transformacji obiektów pogórniczych, z naciskiem na modelowy przykład Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in. Dyrektor Biura Prezydenta Miasta Zabrze, Pan Łukasz Urbańczyk, Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Pan Łukasz Konarzewski, oraz Prezes Spółki Restrukturyzacji Kopalń, Pan Jarosław Wieszołek.

O raporcie:

Raport . „Górnicze dziedzictwo: Rozpoznanie dziedzictwa materialnego obiektów nieruchomych związanych z przemysłem wydobywczym, górniczym i kopalnianym w Polsce” jest owocem wielomiesięcznej pracy zespołu ekspertów z Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków oraz Muzeum Górnictwa Węglowego. Jest to pierwsze tego rodzaju kompleksowe opracowanie, które szczegółowo dokumentuje i analizuje zabytki związane z przemysłem górniczym na terenie Polski.

Polska stoi przed wyjątkową szansą – to podstawowy wniosek wynikający z raportu. Musimy jednak działać szybko. W przeciwnym wypadku obiekty, unikalne w skali światowej, popadną w ruinę.

Najsilniejszym trendem w opiece nad zabytkami stała się ostatnich dekadach ochrona obiektów poprzemysłowych, których do niedawna nie uważano za wartościowe. To dlatego kraje, gdzie materialne dziedzictwo górnicze przetrwało, należą do nielicznych

W obszarze ochrony zabytków górniczych mamy szansę stać się światowym liderem. Nigdzie indziej nie ma tylu, dobrze zachowanych, obiektów. Wedle oceny ekspertów spośród ogólnej liczby około 500, uratować i zaadaptować można około jednej dziesiątej. Przede wszystkich na terenie województwa śląskiego, które mogłoby w przyszłości stać się parkiem kulturowym.

Modelowym przykładem tego jak powinna wyglądać transformacja takich obiektów jest Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Wydobycie trwało tam prawie 150 lat do połowy lat 90. XX wieku. Dziś jest to jedyne miejsce na świecie, gdzie można zobaczyć w pełni zachowane szyby kopalniane nadające się do wydobycia. Niezwykłą atrakcją jest rejs po zatopionych sztolniach. Nie mniejszą wizyta w restauracji 320 metrów pod ziemią.

Warto pamiętać, że zabytki pogórnicze często mają znacznie dłuższą historię niż ta związana z epoką przemysłową. Nie przypadkiem w początkach cywilizacji umiejętność pozyskania surowca decydowała o rozwoju społeczności. Stąd nazwy prehistorycznych epok: kamienia, brązu i żelaza. Również w średniowieczu wydobycie rud metali oraz soli kamiennej decydowało o sile kraju. Węgiel i inne paliwa kopalne otwierały drogę rewolucji przemysłowej w XIX wieku. Powstałe wówczas górnośląskie zagłębie węglowe należało do najważniejszych w Europie. Jednocześnie za sprawą Ignacego Łukasiewicza, w połowie XIX w. narodził się u nas światowy przemysł naftowy. Dziś obserwujemy wyłączanie kolejnych zakładów z produkcji, a spuścizna kopalń staje się bezcennym dziedzictwem kultury regionów górniczych. Raport przygotowany przez Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków dowodzi, że stoimy dziś przed niepowtarzalną szansą.

Raport można pobrać ze strony: https://nikz.pl/sklep/raport-gornicze-dziedzictwo-wersja-cyfrowa/