31 października oficjalnie zakończyły się prace naprawcze na zdewastowanym w czerwcu tego roku cmentarzu żydowskim w Zabrzu. W trosce o wspólne, wieloreligijne dziedzictwo Polski Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków zdecydował się przeznaczyć na naprawę kwotę 50 tys. złotych, tak aby historyczna nekropolia stanowiła miejsce pamięci dla wielu kolejnych pokoleń. Projekt realizowany był w porozumieniu z Miastem Zabrze i współpracy z Miejskim Konserwatorem Miasta Zabrze oraz WUOZ Katowice.
Historia cmentarza żydowskiego w Zabrzu sięga 1871 roku, kiedy to miejscowa gmina żydowska otrzymała ziemię pod zagospodarowanie od śląskiego arystokraty, Guida Henckela von Donnersmarcka. Z tego czasu pochodzą też najstarsze zachowane tam nagrobki – trzy dziecięce macewy. Łącznie miejsce spoczynku znalazło tam prawdopodobnie 678 osób, w tym rodzina Maxa Böhma, żydowskiego kupca i filantropa oraz współtwórcy gminy wyznaniowej, na cześć którego powołana została fundacja jego imienia zajmująca się pomocą biednym mieszkańcom Zabrza.
Niespokojne losy zabrzańskiej nekropolii kolejny tragiczny epizod odnotowały na początku czerwca tego roku, kiedy dwóch sprawców zdewastowało około pięćdziesięciu zabytkowych nagrobków, w tym ten najstarszy, należący do zmarłej w 1871 r. Heleny Schüller, oraz najokazalszy z nich będący miejscem spoczynku rodziny Böhmów. Dlatego też Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków zdecydował się przeznaczyć 50 tys. złotych na niezbędne dla odbudowy zniszczeń prace naprawcze, które koncentrowały się przede wszystkim na ustawieniu zniszczonych nagrobków w pionie, zespoleniu połamanych fragmentów oraz naprawę grobowca Böhmów.
Cmentarz żydowski w Zabrzu to nie jedyna historyczna nekropolia, która w 2023 r. została objęta opieką Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. Łącznie w bieżącym roku wsparcie otrzyma również jedenaście innych obiektów, w tym cmentarze żydowskie w Wojsławicach, Katowicach, Jedwabnem, Jarosławiu, Łańcucie, Dynowie oraz Okuniewie. W oparciu o zgłoszone potrzeby, otrzymały one od NIKZ wsparcie o zróżnicowanym charakterze – od projektowego przez porządkowanie zieleni aż po działania remontowo-budowlane.
Udostępnij wpis w mediach społecznościowych
W związku z połączeniem obu instytucji, Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków oraz Narodowy Instytut Dziedzictwa postanowiły połączyć swoje kanały komunikacyjne: stronę internetową oraz profile w mediach społecznościowych. Więcej szczegółów w tekście.
Z dniem 10 czerwca 2024 r., w wyniku połączenia Narodowego Instytutu Dziedzictwa i Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków, rozpoczyna działalność nowa państwowa instytucja kultury – Narodowy Instytut Dziedzictwa. Na stanowisko p.o. dyrektora nowej instytucji została powołana Marlena Happach – architektka, urbanistka, działaczka społeczna związana z Warszawą.
Według zarządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dniem 10 czerwca 2024 r. dokonuje się połączenia państwowych instytucji kultury: Narodowego Instytutu Dziedzictwa i Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. Powstała w wyniku połączenia państwowa instytucja kultury otrzymuje nazwę: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
