W Nowoberezowie koło Hajnówki odkryto liczący blisko 400 lat ikonostas, najstarszy w tej części Europy. Zdaniem historyków sztuki to znalezisko porównywalne z odnalezieniem obrazu El Greca na Mazowszu. Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków podjął decyzję o natychmiastowym wdrożeniu konserwacji interwencyjnej.
To nie jest pierwsze odkrycie badaczy z Instytutu Sztuki PAN dokonane w ramach projektu „Scalenie dziedzictwa”. Od lat prowadzą oni inwentaryzację zabytków na dzisiejszym wschodzie Polski, czyli dawnym zachodnim pograniczu Kresów I Rzeczpospolitej. Tyle że zwykle odnajdywano artefakty z XIX, ewentualnie XVIII wieku. Tym razem mamy do czynienia z zabytkiem z XVII stulecia. Zdaniem badaczy ikonostas jest najstarszy nie tylko na Podlasiu. Równie wiekowego nie znajdziemy nigdzie na terenie dawnego Wielkiego Księstwa ani na dzisiejszej Litwie czy Białorusi.
Eksperci, którzy dokonali odkrycia – prof. Zbigniew Michalczyk, dr Piotr Jamski i Jan Nowicki z zespołu Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce – są zaskoczeni stosunkowo dobrym stanem czterystuletniego ikonostasu. 17 fragmentów zachowało się w ok. 50 procentach.
– Bezcenne znalezisko, wyjątkowe w naszej części Europy, potrzebuje jednak szybkiej konserwacji. Dlatego uruchomiliśmy wsparcie w trybie interwencyjnym – mówi dr Michał Laszczkowski, dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. – W takich wypadkach staramy się reagować natychmiast.
Jak mówią badacze, rangę odkrycia dodatkowo podkreśla fakt, że Podlasie to region wyjątkowo mocno dotknięty zniszczeniami wojennymi w historii. Ikonostas odnaleziono na strychu cerkwi św. Jana Teologa w Nowoberezowie, ufundowanej przez Izabelę Branicką w roku 1771. Prawdopodobnie wcześniej znajdował się on w świątyni zbudowanej w tej samej miejscowości w roku 1617.
Udostępnij wpis w mediach społecznościowych
Nie każdy projekt NIKZ to założenie wieloletnie czy też skomplikowane badania; czasem są to także i mniejsze realizacje. Jednak uważamy, że i o nich należy mówić – w końcu każdy, nawet najmniejszy krok naprzód przybliża nas do upragnionego celu. Poznajcie jeden z naszych mniejszych, choć niemniej ważnych, projektów!
Czym zajmuje się Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków? Dowiedz się więcej o projektach NIKZ! Tym razem bierzemy na tapet projekt konserwacji wraku XII-wiecznej łodzi.
Znamy już wyniki konkursu „Zabytki na ulice!”, który organizowaliśmy przy współpracy z firmą AMS SA. Poznajcie Zwycięzców!
