Raport z badań „Stosunek Polaków do zabytków innych kultur na terenie Polski”

Zdecydowana większość Polaków chce, aby dziedzictwo innych kultur traktować jak własne – wynika z badania przeprowadzonego przez pracownię PBS na zlecenie Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków.

Stosunek Polaków do zabytków innych kultur jest bezwzględnie pozytywny. Tak jak do wszystkich obiektów historycznych znajdujących się na terenie kraju. Nie widzimy różnicy pomiędzy tym, co związane z historią innych narodowości a tym, co wiąże się z dziejami kultury polskiej. Głównymi kryteriami traktowania obiektu jako „własnego” jest jego lokalizacja na terenie Polski i uznawanie go za część naszej historii. Niemal wszyscy badani rozumieją, że to burzliwe dzieje kraju zdecydowały o naszych granicach, a co za tym idzie – zabytkach.

– Powinno nas cieszyć, że współcześni Polacy postrzegają nasze dziedzictwo w duchu bliskim myśleniu obywateli I i II Rzeczpospolitej, kiedy mniejszości były liczebnie znaczące, a ich dorobek kulturowy postrzegany był jako wspólny – mówi dr Michał Laszczkowski, dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków.
– Wydaje się, że to efekt działań edukacyjnych i marketingowych, które są prowadzone od początku transformacji. To wspólny sukces samorządów, resortu kultury, społeczników z organizacji pozarządowych oraz mediów.

Zasadnicze dla badania jest pytanie o postrzeganie zabytków innych kultur przez polskie społeczeństwo. I tu wyniki są naprawdę zaskakujące. Aż 84 procent badanych uważa, że powinno się dbać o zabytki innych kultur, które nie mieszkają już w danym regionie. Tylko 7 procent jest odmiennego zdania. 70 procent Polaków chce, aby dziedzictwo mniejszości było lepiej promowane, a 63 procent jest za tym, aby uwzględnić tę kwestię w programie nauczania.

Polacy chcą poszerzać wiedzę na temat dziedzictwa kulturowego mniejszości, ale już teraz mają sporą orientację w tej kwestii. Sześciu na dziesięciu Polaków (59 procent) deklaruje, że zna zabytki innych kultur. Dotyczy to przede wszystkim świątyń (80 procent), cmentarzy (64 procent) oraz zamków i fortyfikacji (54 procent). Najczęściej kojarzone przez Polaków zabytki innych kultur to świadectwa kultury żydowskiej (74 procent) i niemieckiej (55 procent).

Za pozytywnym stosunkiem do dziedzictwa mniejszości kryją się zarówno przyczyny o znaczeniu zasadniczym, jak i te praktyczne. Narodowość, z którą pierwotnie związany był obiekt, nie ma znaczenia, jeśli skupia wokół siebie lokalną społeczność i umożliwia badanym atrakcyjne spędzenie czasu. Kluczowa jest wizualna atrakcyjność oraz wartość historyczna i kulturowa obiektu, a nie jego pochodzenie. Zdaniem Polaków należy dbać o zabytki przede wszystkim w celu: zachowania lokalnego dziedzictwa kulturowego (56 procent), rozwoju turystyki regionalnej (46 procent) oraz promocji i utrzymania różnorodności kulturowej (39 procent).

Wyniki badania potwierdzają rezultaty dwóch wcześniejszych sondaży przeprowadzonych na zlecenie Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. Pozytywny stosunek do dziedzictwa kulturowego łączy Polaków, nawet jeśli w innych kwestiach są podzieleni. Aż 78 procent badanych uważa, że ochrona zabytków jest ważna dla nich osobiście.

Dbałość o wielokulturowe dziedzictwo Rzeczpospolitej jest ważną częścią misji Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków. Finansujemy prace na nekropolii w Kaliszu-Szczypiornie, gdzie pochowano ukraińskich bohaterów wojny polsko-bolszewickiej. W przygotowaniu jest program wspierania remontów 17 zabytkowych nekropolii żydowskich (m.in. cmentarza żydowskiego w Zabrzu). NIKZ zlecił także interwencyjną konserwację najstarszego ikonostasu w naszej części Europy odkrytego niedawno w prawosławnej cerkwi w Nowoberezowie koło Hajnówki.

Badanie „Stosunek Polaków do zabytków innych kultur na terenie Polski” zostało przeprowadzone przez pracownię PBS w grudniu 2023 metodą CAPI.

Pobierz

Raport „Stosunek Polaków do zabytków innych kultur na terenie Polski”